Stichting Lutherse Uitgeverij & Boekhandel

Over ons

We willen dat zoveel mogelijk mensen kennis kunnen maken met de lutherse spiritualiteit en met de geschiedenis van het lutheranisme in Nederland. Bij ons kunt u terecht voor boeken die we zelf hierover uitgeven, maar ook die van andere uitgevers, nieuw of antiquarisch. We werken zonder winstoogmerk en onze bestuursleden krijgen geen vergoeding.

Geschiedenis

Alle eeuwen door hebben Lutherse theologen in ons land aan de weg getimmerd. De één deed dat meer dan de ander. Meestal waren het hun eigen preken die zij uitgaven, maar ook waren het vertalingen van in Duitsland verschenen studies. De Lutherse predikant en kerkhistoricus – later hoogleraar aan het Evangelisch-Luthers Seminarium – mr. J. Loosjes heeft al die publicaties in kaart gebracht. Zijn nog altijd onovertroffen Naamlijst van predikanten, hoogleeraren en proponenten. Biographie en bibliographie (’s-Gravenhage 1925) legt daar nog steeds getuigenis van af. De “opvolger” van J. Loosjes, dr. Ant. Johannes, heeft zich met zijn Kleine Naamlijst wel gewaagd aan de diverse data, maar aan de geschriften van de door hem op een rij gezette theologen heeft hij zich niet gewaagd.

Voorgeschiedenis, 19de eeuw

Het waren in met name de negentiende eeuw de hoogleraar F.J. Domela Nieuwenhuis en de predikant J.C. Schultz Jacobi die de geschiedenis van het Nederlandse Lutheranisme voor het voetlicht hebben gebracht, en in de eerste helft van de twintigste eeuw J.W. Pont en J. Loosjes die zich over het Lutheranisme in de Nederlanden hebben gebogen. Aandacht voor Luther was er om te beginnen in het Lutherjaar 1883, vierhonderd jaar na Luther’s geboorte. De Lutherse hoogleraren A.D. Loman (“modernist”) en J.G.D. Martens (confessioneel-Luthers) bogen zich over de geestelijke biografie van de Wittenberger reformator in resp. Luther 1483-1883. Gedachten en Beschouwingen naar aanleiding van het Vierde eeuwfeest van des Hervormers geboorte (Amsterdam 1883; uitgeverij J.C. Loman Jr.) en De Hoofdtrekken van Luthers theologie. Bij de viering van zijnen Vierhonderdjarigen geboortedag in herinnering gebracht (Amsterdam 1983; uitgeverij H.W. Mooij). Wie deze uitgaven hebben gefinancierd weten wij niet. Wèl dat J.G.D. Martens zijn boek opdroeg “Aan het Evangelisch-Luthers Seminarium”. Ook de Hersteld Evangelisch-Lutherse predikant J.P.G. Westhoff timmerde in 1883 aan de weg met zijn boek Doctor Maarten Luther (Amsterdam 1883; uitgever Höveker & Zoon).

Voorgeschiedenis, 20e eeuw

Het Lutherjaar 1917 leverde twee belangrijke publicaties op. Ten eerste het boek Maarten Luther in zijn leven en werken van 1483-1525 (Amsterdam MCMXVII; uitgeverij S.L. van Looy), met bijdragen van de Lutherse theologen J.W. Pont (over: “Luther als Bijbelvertaler”, p. 127-152) en J.A. Rust (over: “Luther als dichter en volksschrijver”, p. 224-252). En ten tweede het Reformatienummer van Stemmen des Tijds, VI, 1917, dat ook als boek afzonderlijk werd uitgegeven, met een bijdrage van onder andere J.W. Pont (over: “Maarten Luther”, p. 105-125). Toen in 1929 het verschijnen van Luther’s Kleine Catechismus werd herdacht, 1529-1929, werd vanwege de Evangelisch Luthersche Kerk en de Hersteld Evangelisch Luthersche Kerk der Nederlanden een Gedenkschrift uitgegeven (Utrecht 1929; uitgeverij N.V. Universitas), waaraan werd meegewerkt door alle toonaangevende Lutherse theologen van dat momenten, te weten H.A. van Bakel, J.W. Pont, J. Loosjes, J.A. Rust, D. Drijver, C.F. Westermann, J.A.F.A. Stellwag, J.W. Brass en F. Voges. Hier waren niet alleen theologen van de toen nog bestaande twee Lutherse kerkgenootschappen aan het woord, maar werd ook rekening gehouden met de orthodoxen en de vrijzinnigen, alsmede de Duitstalige Lutherse gemeente in Amsterdam. Tenslotte was er kort na het einde van de Tweede Wereldoorlog de viering van het Lutherjaar 1946. De toen emeritus-hoogleraar H.A. van Bakel zond in dat jaar zijn boek Lutherlegenden in het licht, dat als ondertitel meekreeg: “Bij de 400-jarige herdenking van Luther’s sterfdag 18 februari 1546”. Was er in de jaren vóór de Tweede Wereldoorlog al sprake van meer aandacht voor Luther en zijn geschriften – onder leiding van H.A. van Bakel gaven diverse Lutherse predikanten vertalingen uit van Luther’s publicaties; er verschenen 22 deeltjes dankzij de “Vereeniging ‘Doctor Maarten Luther’ ”, in de jaren 1930 tot 1938. Er werkte één vrouw aan deze reeks mee: de eerste vrouwelijke Lutherse predikant in ons land, mevr. J.A. Haumersen. Na de oorlog 1940-1945 kwamen stimulansen om zich met Luther en zijn ideeën bezig te houden om te beginnen uit de hoek van de Lutherse jongeren. Zo verscheen er een reeks boekjes “Luther en het Lutheranisme”, waaraan werd meegewerkt door o.a. G. Fafié, G. Gunderman, J.F. Jaanus, J.K. Schendelaar en C.Ch.G. Visser. De Nederlandse Bond “Maarten Luther” volgde met de reeks “Luther en de wereld”. Deze serie zou uiteindelijk zeven deeltjes beslaan, te weten: Dr. C. Riemers, Luther en het huwelijk; Mr. J. Remmelink, Luther en het recht; C.Ch.G. Visser, Luther en het beroep; Dr. W.J. Kooiman, Luther’s getuigenis in de oorlog tegen de Turken. Een hoofdstuk uit zijn leer der twee rijken; Dr. C. Riemers en M. Ruppert, Luther en het gemeentelid; J.F. Jaanus, De Lutherse wereldkerk en het studieboekje Gezonden in de wereld. De Lutherse kerken op weg naar Porto Alegre (14-24 juli 1970).

De synodale commissie

Ook de Synode der Evangelisch-Lutherse kerk liet van zich horen en gaf boekjes uit, geschreven door de Lutherse theologen P. Boendermaker/ W.J. Kooiman/ C.W,. Mönnich (Lutheranisme nu. Rapporten van de conferentie van de Lutherse Wereldfederatie te Lund 30 juni-6 juli 1948, uitgeverij Ten Have 1947, 1949 tweede druk), P. Boendermaker (De Augsburgse Confessie, 1953), W.J. Kooiman (Het nieuwe rooms-katholieke dogma van Maria, de moeder Gods, 1951), C. Riemers (Geloof en leven. Grondlijnen van een Lutherse ethiek, 1951), C. Riemers (Onze verantwoordelijkheid tegenover de buiten-kerkelijken, 1954) en J. Hallewas (Lutherse wereldzending). Een opgenomen studieverlof in de jaren zestig leidde tot een boek van de Amsterdamse Lutherse predikant C. Pel: Avondmaalsgast en Kerklid. Over kindercommunie en confirmatie, 1968). Ook het laatstgenoemde boek werd uitgegeven door de Synodale Commissie van de Evangelisch-Lutherse Kerk in het Koninkrijk der Nederlanden. Deze “synodale” boeken konden besteld worden bij de heer J. Meeboer, Kosterij Maarten Lutherkerk, Uiterwaardenstraat 283 te Amsterdam-Zuid. Misschien was het wel zijn eigen boek en de toch beperkte mogelijkheden om met een dergelijke publicatie in ons land aan de weg te timmeren, dat ds. C. Pel ertoe bracht zijn schouders te zetten onder het opzetten van een eigen uitgeverij en boekhandel.

De start van de SLUB

Op 26 februari 1973 werd te Amsterdam de Stichting Lutherse Uitgeverij en Boekhandel in het leven geroepen. De stichting kreeg tot doel het publiceren, het doen publiceren en het verkrijgbaar stellen van uitgaven op het gebied van de Christelijke godsdienst in het algemeen en in het bijzonder van die, welke een bijdrage van Lutherse zijde betekenen. De stichting trachtte van meet af aan dit doel te bereiken door het zelf overgaan tot het uitgeven van boeken, brochures, muziekwerken enz., respectievelijk het bevorderen dat derden tot het uitgeven daarvan overgaan. Voorts wilde zij boekwerken, tijdschriften, muziekwerken, grammofoonplaten en publicaties in de ruimste zin van het woord zowel de uitgaven van derden als die van anderen verkopen. Het bestuur diende te bestaan uit tenminste vijf en ten hoogste tien leden. De bestuursleden werden voor een periode van minimaal één jaar en maximaal vier jaar benoemd door de Synodale Commissie der Evangelisch-Lutherse Kerk in het Koninkrijk der Nederlanden. Het eerste bestuur bestond uit de heren ds. C. Pel (voorzitter), G. Honing (secretaris, Amersfoort), J.J. Visser (penningmeester), ds. W. Bleij, C.W.C.L. Brandenburg, A. Happel, C.J. Nordemann en P.J. Smit Duyzentkunst. Het besteladres werd M. van Buren, Erasmusgracht 26 te Amsterdam, zijnde de kosterij van de Augustanakerk, waar ds. C. Pel toen predikant was. De eerste bestuursploeg had diverse contacten binnen de Lutherse Kerk, zoals de Synode (J.J. Visser en W. Bleij) en de Lutherse Werkgroep voor Kerkmuziek (A. Happel en P.J. Smit Duyzentkunst), maar ook op grond van de eigen professie kennis van de wereld van boekhandel en uitgeverij (C.W.C.L. Brandenburg en C.J. Nordemann).

De eerste twee “toppers” van de SLUB waren de boekjes van de kerkelijke hoogleraren C.H. Lindijer en J.P. Boendermaker. Beide boekjes werden uitgegeven door de uitgeverij Boekencentrum bv te ’s-Gravenhage samen met de Stichting Lutherse Uitgeverij en Boekhandel te Amsterdam, in respectievelijk 1974 en 1976, en kregen als titel mee: In levenden lijve. Een boek over lekenhuisbezoek en Driemaal drie is negen. Een boekje voor gemeenteleden die zich de liturgie eigen willen maken. De forse verkoopcijfers van deze twee boekjes en diverse herdrukken waren mede te danken aan de door het Evangelisch-Luthers Seminarium in die tijd opgezette L.L.O., dat is Lutherse Leken Opleiding, die vele geïnteresseerde Lutheranen gedurende enkele jaren inwijdde in met name de praktische theologie. In samenhang met hun L.L.O.-werkzaamheden schreven Coert H. Lindijer en zijn echtgenote Jitske Lindijer-Banning in 1977 samen het boek Groepsgewijs. Een boek over groepen in de kerk (uitgegeven door Boekencentrum te ’s-Gravenhage in samenwerking met de SLUB te Amsterdam). In 1984 gaf een studiegroep uit de Evangelisch-Lutherse Kerk in Nederland de brochure Het leven beëindigen. Gedachten over euthanasie uit. C.H. Lindijer voerde de eindredactie en de Stichting Lutherse Uitgeverij en Boekhandel te Amsterdam zorgde voor de uitgave en de verspreiding.

Er ging ook wel eens iets mis. Het onder redactie van C.H. Lindijer, J.C. Melin en J.P. Stoepker uitgegeven Delen in lijden en strijd. Pastoraat en Aids, uitgegeven in 1989 door de uitgeverij Narratio te Hardinxveld en de SLUB te Woerden, leverde niet de verwachte verkoopcijfers op en werd enkele jaren later gratis toegezonden aan belangstellende bibliotheken in ons land. Zo heeft elk nadeel ook weer zijn voordeel: een ruime verspreiding in Nederland.

Twee bundels markeerden respectievelijk het emeritaat en de 75ste verjaardag van C.H. Lindijer. Bij het emeritaat van deze kerkelijke hoogleraar verscheen in 1984 Doen wat er te doen staat. Denken over pastoraat (uitgegeven door Boekencentrum te ’s-Gravenhage en de SLUB in 1984), en bij zijn 75ste verjaardag kwam Vol vuur voor het pastoraat. Bijdragen aan de gedachtenvorming over pastoraat en supervisie van de pers (uitgegeven door Meinema te Zoetermeer en de SLUB, in 1992).

De SLUB zou haar werk nooit hebben kunnen verrichten zonder de voortdurende steun van enkele geldschieters. In de notulen van de SLUB-vergaderingen komen we steeds weer de Insinger Stichting, het Luthers Diakonessenhuis Fonds, het Lidmatenhuis te Rotterdam en de dr. M. van Wichenstichting tegen.

Wordt vervolgd

In maart 2000 verhuisde de SLUB van het PKN-dienstencentrum te Utrecht naar het gebouw van de Lutherse gemeente te ’s-Gravenhage. De toen bijna met pensioen zijnde koster/ beheerder van deze kerk, nam de administratieve leiding van de SLUB op zich, daarin bijgestaan door enkele vrijwilligers.

In 2023 is de SLUB verhuisd vanuit den Haag naar Amsterdam en waait er een nieuwe wind door het bestuur.

Contact en bestellen

Wilt u een boek bestellen, heeft u vragen of een idee hoe we nog beter onze doelen bereiken? Mail dan naar info@slub.nl

Postadres: (bestellingen bij voorkeur via info@slub.nl)
Stichting Lutherse Uitgeverij & Boekhandel
Handboogstraat 6
1012 XM Amsterdam
Nederland

Bankrekening SLUB: NL78 INGB 0000 7682 14

BTW: NL0037.99.335.B01

Betaling is mogelijk via de bij de e-mailbevestiging toegevoegde factuur van de bestelling.